Internet als levensbehoefte
Hamburg - Hackers denken in virtuele werelden, grenzen, achterdeurtjes en mogelijkheden om de bestaande grenzen te overschrijden, maar AFK (away from keyboard) zijn de middelen en het vertrouwen in het overwinnen van grenzen beperkt. Goederen, informatie en geld verspreiden zich ongehinderd over een grenzeloze online wereld. Maar daar waar het om mensen gaat zijn fysieke grenzen compromisloos. „Laten we samenwerken om grenzen te doorbreken”, was de openingszin van het uitverkochte Chaos Computer Club congres in Hamburg. De organisatoren van Europa's grootste hackercongres maakten een gewaagde keuze door dit jaar niet voor een invloedrijke whistleblower maar voor een onbekende mensenrechtenactiviste uit Somalië te kiezen: Fatuma Musa Afrah, die vorig jaar naar Duitsland vluchtte. De 12.000 aanwezige hackers werd een spreker voorgeschoteld die niets wist van code of computers, en de zaal bleef lang en pijnlijk stil. Maar waar Afrah wel kaas van had gegeten waren waarden als vrijheid, grenzen en het belang van vrije toegang tot informatie. Op een congres dat gedomineerd wordt door lezingen over beveiligingsproblemen in betaalterminals, post-quantum cryptografie en grapjes over DDoS-aanvallen was Afrah's boodschap verfrissend eenvoudig: Kijk eens op van je beeldscherm, gebruik je vaardigheden om kwetsbare individuen te beschermen en zorg voor veilige internetverbindingen in de opvangcentra.

Het kan u niet ontgaan zijn: er kwamen in 2015 meer dan een miljoen vluchtelingen naar Duitsland. Internettoegang is slechts in 15% van de Duitse opvangcentra aanwezig. In Duitsland is het volgens de wet strafbaar om WiFi te delen met onbekenden. Daarom bouwen verschillende net-activisten en idealisten speciale vrije, onafhankelijke en gedecentraliseerde draadloze netwerken, zogenaamde Freifunk verbindingen. Tijdens het praatje van Peter Löwenstein van Freifunk Darmstadt is het hacker-applaus luid: "Internet is misschien geen eerste levensbehoefte zoals eten, een slaapplek en kleding, maar het is wel een mensenrecht. Omdat het de interesse en intelligentie levend houdt van mensen die vaak alles zijn verloren, omdat de mensen zich minder vervelen, ze leren over het land waar ze wonen, ze daardoor sneller integreren en in contact kunnen blijven met familie en vrienden." Deze Freifunk-verenigingen opereren regionaal en iedereen mag vrij gebruik maken van de netwerken, wat ertoe geleid heeft dat in het afgelopen jaar meer dan 200 internetverbindingen aangelegd zijn door de Freifunk-vrijwilligers in Duitsland. Het gevolg zijn provisorisch ingerichte internetcafe's en computer(cursussen) in de opvangcentra die volledig gerund worden door een gemeenschap van vrijwilligers die geloven in het belang van veilige en vrije toegang tot informatie. De muren en deuren van de congreshal zijn beplakt met papieren en affiches: „Laptops, tablets en smartphones inzamelpunt voor vluchtelingen”, „Refugees Welcome Workshop”, en zelfs een „All Creatures Welcome”-sticker. Soms is het overschrijden van grenzen een doel op zich.

Dit artikel verscheen in de Groene Amsterdammer van 6 januari 2016